Kiedy i w jaki sposób zmieni się funkcjonowanie Komisji Kwalifikacyjnych?
Ustawodawcy szykują zmiany w otoczeniu regulacyjnym dotyczącym funkcjonowania Komisji Kwalifikacyjnych. W projektach ustaw, które mają wejść w skład tzw. dużego trójpaku energetycznego znaleźć można szereg informacji związanych z funkcjonowaniem nowego systemu. Niektóre z nich wydają się zasadne, inne niedoprecyzowane lub niespójne. Pomimo okresu wakacyjnego zainteresowanie branży tematyką dotyczą nadchodzących zmian jest duże. W związku z tym 24 lipca Zespół CBE Polska zorganizował specjalistyczne szkolenie "Komisje kwalifikacyjne w świetle zmian prawnych". Celem spotkania było kompleksowe przybliżenie zagadnień obejmujących regulacyjno-prawne aspekty funkcjonowania komisji kwalifikacyjnych oraz weryfikację uprawnień zawodowych kadry w sektorze energetycznym, a także omówienie i zanalizowanie przyszłego funkcjonowania systemu. Szkolenie było prowadzone przez Dr Zdzisława Murasa.
Proponowane zmiany uregulowań prawnych dotyczących KK
W proponowanych zmianach pojawia się dodatkowy wymóg formalny, mianowicie aby mieć uprawnienia nie wystarczy zdanie egzaminu i uzyskanie świadectwa – świadectwo trzeba jeszcze zarejestrować. Wydane świadectwo kwalifikacyjne i wpis w rejestrze stracą ważność gdy: "czynności związane z eksploatacja urządzeń, instalacji lub sieci będą prowadzone niezgodnie z przepisami dotyczącymi ich eksploatacji" oraz "gdy osoba wykonująca czynności związane z eksploatacją urządzeń, instalacji lub sieci, wykonuje je niezgodnie z zakresem wydanego jej świadectwa", a także "gdy osoba zajmująca się eksploatacją sieci, urządzeń lub instalacji, w czasie ważności świadectwa, przez okres 12 miesięcy (uPG) lub przez okres 3 lat (NPE) nie zajmowała się eksploatacją urządzeń, instalacji lub sieci, na które świadectwo to otrzymała."
W projekcie ustawy znajdziemy informację, że świadectwo – "wydane osobom zajmującym się eksploatacją urządzeń, instalacji lub sieci, świadczącym usługi na rzecz konsumentów i mikroprzedsiębiorców, małych lub średnich przedsiębiorców" – oraz "wpis do rejestru świadectw ma tracić ważność po upływie 5 lat od dnia ich wydania lub dokonania wpisu w rejestrze." W związku z proponowanym obowiązkiem rejestracji, niekonsekwentne wydaje się być użycie słowa "lub".
Sankcje i kary
Wysokość kary, którą nakłada się np. z powodu braku kwalifikacji pracownika, może wynieść do 15% przychodu przedsiębiorcy w ubiegłym roku. Fakultatywnie może zostać nałożona również kara dla kierownika przedsiębiorstwa energetycznego – w tym przypadku kara może wynieść do 300% jego miesięcznego wynagrodzenia.
Należy pamiętać, że odpowiedzialny nie będzie przewodniczący KK, ale osoba odpowiedzialna za kadry w danej firmie." Ponadto, Dr Muras przypomina, że "przepisy art. 56 ust. 1 i 2 Prawa energetycznego są samodzielną podstawą do wymierzenia kary pieniężnej i nie przewidują konieczności wykazania zawinionego działania Przedsiębiorcy."
Dokumentowanie pracy KK
Kwestie dotyczące klasyfikowania, kwalifikowania i przekazywania dokumentacji do archiwum oraz okresu przechowywania dokumentacji w archiwum regulują przepisy art. 41-47 ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach.
Dr Muras stwierdza, że "KK zostały postawione w kłopotliwej sytuacji, gdyż ustawa weszła w życie i przedłużyła żywotność świadectw kwalifikacyjnych." Nie ma jednoznacznych uregulowań dotyczących czasu przechowywania zarchiwizowanych dokumentów (nie ma przesłanek, które uniemożliwiłyby stwierdzenie, że dane świadectwo nie ma charakteru bezterminowego), w związku z tym należałoby posegregować archiwum dokumentacji i wyselekcjonować osoby terminowe i bezterminowe.
Czyżby KK miały również weryfikować wiedzę praktyczną?
Kontrowersje budzi zapis w projekcie ustawy Prawa Gazowego, zgodnie z którym komisje kwalifikacyjne "w formie egzaminu przeprowadzają sprawdzenie wiedzy teoretycznej i praktycznej niezbędnej do wykonywania czynności związanych z eksploatacją, odpowiednio do rodzaju prac, stanowisk oraz instalacji, urządzeń lub sieci".
Wynika z tego, że KK będą musiały mieć dostęp albo do odpowiedniego laboratorium odpowiedniej wielkości albo dostęp do urządzeń przedsiębiorców. Jeśli w finalnej wersji ustawy wspomniany zapis nie zostanie zmieniony, KK lub przedsiębiorcy będą musieli stworzyć odpowiednie stanowiska.
Komisje Kwalifikacyjne mają być powoływane na okres pięciu lat przez Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego: u pracodawcy zatrudniającego powyżej 200 pracowników oraz u stowarzyszeń naukowo-technicznych (w propozycjach nie został sprecyzowany bardziej szczegółowy rodzaj wspomnianych stowarzyszeń). Zgodnie z proponowanymi zapisami Prezes UDT będzie mógł odwołać członka komisji – z przyczyn jak obecnie, oraz całą komisje (rezygnacja, odwołanie członków, ograniczenie zakresu sprawdzanych kwalifikacji).
Ponadto Prezes UDT będzie dokonywał okresowych ocen prac komisji kwalifikacyjnych i w wyniku okresowej oceny, którą przeprowadzi, będzie mógł odwołać komisję kwalifikacyjną, jeżeli wynik okresowej oceny będzie negatywny. Ustawodawca nie zawarł jednak szczegółów dotyczących uzasadnienia wyniku weryfikacji. Dr Muras zwraca uwagę na niebezpieczeństwo wspomnianego zapisu i stwierdza, że w skrajnym przypadku Prezes UDT będzie mógł powiedzieć, że w KK jest zbyt mało mężczyzn albo kobiet i z tego powodu odwołać komisję.
Kolejną zmianą w nowym prawodawstwie ma być to, że "świadectwo kwalifikacyjne wydaje na wniosek osoby ubiegającej się o wydanie świadectwa Prezes UDT, na podstawie dokumentacji z przeprowadzonego egzaminu, przekazanej przez komisją." Uczestnicy szkolenia, biorąc pod uwagę ilość KK, stwierdzili, że UDT będzie musiało znacznie zwiększyć swoje kadry.
W projektach nowych ustaw znajdziemy również zapis zgodnie, z którym Prezes UDT może zawiesić świadectwo na wniosek pracodawcy lub inspektora pracy w przypadku gdy: "czynności związane z eksploatacją urządzeń, instalacji lub sieci są wykonywane niezgodnie z przepisami dotyczącymi ich eksploatacji" lub "osoba wykonująca czynności związane z eksploatacją urządzeń, instalacji lub sieci, wykonuje je niezgodnie z zakresem wydanego jej świadectwa", a także gdy "osoba zajmująca się eksploatacją sieci, urządzeń lub instalacji w czasie ważności świadectwa, przez okres 12 miesięcy (uPG) 6 miesięcy (NPE) nie zajmowała się eksploatacją urządzeń, instalacji lub sieci, na które świadectwo to otrzymała."
Dr Muras poinformował, że "zgodnie z aktualnymi propozycjami, świadectwo ma ulegać zawieszeniu do czasu zakończenia czynności wyjaśniających przyczyny jego zawieszenia. Jeżeli w wyniku przeprowadzonych czynności wyjaśniających: nie zostały potwierdzone przyczyny zawieszenia świadectwa kwalifikacyjnego - organ, który wydał świadectwo kwalifikacyjne cofa zawieszenie świadectwa. Jeżeli zaś zostaną potwierdzone przyczyny zawieszenia świadectwa kwalifikacyjnego – organ, który wydał świadectwo kwalifikacyjne cofa ważność świadectwa."
W związku ze wspomnianym, osoba, której cofnięto ważność świadectwa, może ponownie ubiegać się o jego wydanie, po upływie 12 miesięcy (zgodnie z uPG) lub 6 miesięcy (zgodnie NPE) od dnia cofnięcia ważności świadectwa.
W przypadku utraty lub zniszczenia świadectwa, na wniosek osoby której świadectwa to wydano, Prezes UDT wydaje wtórnik tego dokumentu. Osoba, która po uzyskaniu wtórnika świadectwa odzyskała utracony dokument, jest zobowiązana do zwrócenia go Prezesowi UDT.
Prezesowi UDT ma pomagać Komitet Odwoławczy
Przy Prezesie UDT funkcjonować ma Komitet Odwoławczy liczący nie więcej niż 10 osób posiadających niezbędną wiedzę w zakresie eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci. Zgodnie z aktualnymi propozycjami ustawodawców, do zadań Komitetu będzie należało rozpatrywanie odwołań dotyczących: powołania lub odwołania komisji kwalifikacyjnej oraz zawieszenia i cofnięcia świadectwa kwalifikacyjnego. Odwołania mają być rozpatrywane w terminie 30 dni przez trzyosobowe zespoły. Członków Komitetu Odwoławczego powoływać (kadencja ma trwać 4 lata) i odwoływać ma Minister Gospodarki po zasięgnięciu opinii Prezesa UDT. W skład KO mają wchodzić przedstawiciele administracji i strona społeczna, czyli organizacje konsumenckie, pracodawcy i stowarzyszenia naukowo-techniczne, tak aby nie było dominacji którejkolwiek ze stron. Dr Muras zwraca uwagę na brak wystarczającego doprecyzowania kwestii dominacji, w związku z tym, że 10 nie jest podzielne przez 4. W przypadku, gdy rozpatrzenie odwołania będzie wymagało dodatkowej wiedzy lub wiadomości specjalnych, Przewodniczący Komitetu będzie miał możliwość zasięgnięcia opinii eksperta lub ekspertów.
Po rozpatrzeniu odwołania Komitet ma stwierdzić jego zasadność i przekazać sprawę Prezesowi UDT do ponownego rozpoznania, albo oddalić odwołanie. W przypadku oddalenia stronie będzie przysługiwała skarga do sądu administracyjnego za pośrednictwem Prezesa UDT, w ciągu 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o oddaleniu odwołania. W postępowaniu przed sądem mają obowiązywać przepisy o zaskarżaniu decyzji administracyjnych.
Kilka słów o rejestrach, które ma prowadzić Prezes UDT
Prezes UDT ma w systemie informatycznym prowadzić rejestry: komisji kwalifikacyjnych powołanych przez PUDT, członków komisji kwalifikacyjnych powołanych przez PUDT oraz wydanych świadectw przez PUDT oraz wtórników tych świadectw. Rejestry mają być jawne. Wpisy w rejestrze świadectw będą ważne przez pięć lat od daty ich dokonania, a po upływie ważności mają podlegać aktualizacji i odnowieniu na wniosek osób posiadających ważne świadectwa.
Kiedy ważność wpisu wygaśnie, świadectwo zostanie cofnięte lub wygaśnie jego ważność, Prezes UDT po upływie 10 lat od daty wygaśnięcia lub cofnięcia świadectwa ma usunąć z rejestru dane dotyczące tego świadectwa. Również dokumentacja dotycząca postępowania w sprawie wydania świadectwa i jego wtórników ma być przechowywana przez Prezesa UDT, przez 10 lat.
Jak będą plasowały się koszta związane z działaniem KK?
W proponowanych zmianach dotyczących uregulowań prawnych dotyczących KK znajdziemy również informację, że "mając na względzie bezstronny i niezależny przebieg powołania komisji kwalifikacyjnej, przeprowadzenia egzaminu przez komisje kwalifikacyjne i wydawania świadectw dla danego rodzaju eksploatowanych urządzeń, instalacji i sieci, a także zapewnienie właściwego dokumentowania, rejestrowania i przechowywania ich dokumentacji" za poszczególne usługi będą pobierane opłaty za poszczególne świadczenia.
Za powołanie komisji kwalifikacyjnej trzeba będzie uiścić opłatę w wysokości 150% przeciętnego wynagrodzenia, okresowa ocena/weryfikacja KK ma kosztować 75% p.w., przeprowadzenie egzaminu przez komisje kwalifikacyjne powołane przez Prezesa UDT 5% p.w., a wydawanie świadectw kwalifikacyjnych przez Prezesa UDT i wpis do rejestru świadectw będzie wiązał się z opłatą w wysokości 4% p.w. Za wydanie wtórnika świadectwa kwalifikacyjnego trzeba będzie zapłacić 50 zł, a za odnowienie lub aktualizację wpisu (po wygaśnięciu ważności wpisu w rejestrze – uPG) 3% p.w.
Wymienione powyżej zmiany dotyczące przyszłego funkcjonowania Komisji Kwalifikacyjnych mogą wejść w życie dopiero po wprowadzeniu tzw. dużego trójpaku energetycznego, nad którym prace mają ruszyć we wrześniu br.
